069

Wat zijn de oorzaken van taal­variatie en hoe komt het dat we elkaar ondanks verschillen toch verstaan?

Beschrijving

We gebruiken taal om te communiceren, gedachten te formuleren en uiting te geven aan onze emoties. Iedere dag horen en gebruiken wij onze moedertaal of andere talen zonder ons af te vragen waar het onderliggende taalsysteem vandaan komt, welke eigenschappen het heeft en hoe het verandert. Net zoals het taalgebruik van individuen verandert, verandert ook het taalgebruik van groepen. Dat jongerentaal een bron van verandering is, is van alle tijden. Dat er in stedelijke gebieden andere veranderingen plaatsvinden dan op het platteland is ook bekend. Maar hoe werkt dit precies? En welke eigenschappen van taal zorgen ervoor dat we elkaar – ondanks de enorme taalvariëteit – met een half woord kunnen verstaan en begrijpen in complexe situaties? En wanneer gaat dat mis?

Verbindend karakter 
Het begrip taalvariatie roept vragen op met zowel wetenschappelijke als maatschappelijke relevantie, zowel fundamenteel als praktijkgericht van karakter. Van wetenschappelijk belang en van fundamentele aard zijn vragen naar het waarom van taalverandering en de variaties daarbinnen, naar de weerstanden die taalkenmerken kunnen bieden tegen verandering, naar samenhang tussen taalontwikkeling en cognitieve ontwikkeling, naar de verhouding tussen standaardtaal en dialecten en tussen gesproken en gebarentaal, naar de gevolgen van taalvariatie op communicatie, naar de waardering van taalvarianten, naar semantiek of naar taal en golflengte. Dergelijke vragen richten zich vooral op beschrijven en verklaren. Maar taalvariatie roept ook veel normatieve vragen op, over onderwerpen die veelal maatschappelijk relevant zijn: positieve en negatieve effecten van meertaligheid, de waarde van kleine talen, attitudes tegenover verschillende varianten, gender en taal, taalverlies. Ontwerpende vragen ten slotte zijn eveneens veelal maatschappelijk relevant, en betreffen bijvoorbeeld het versterken van taalvaardigheid in vreemde talen, het genderneutraal maken van taal, het voorkomen van taalverlies, het optimaal leren van een taal door volwassenen, het slechten van taalbarrières in de samenleving, en de communicatie met automatische systemen en robots.

Beleidsagenda's

OCW
Kennis, houding en vaardigheden in het onderwijs

Onderzoeksagenda's

CWI
Information
Gereformeerde Hogeschool VIAA
Vormend onderwijs
Hogeschool Zuyd
Sociale Studies & Educatie
Toon alle onderzoeks­agenda's