Wat betekenen Europeanisering en globalisering voor de democratie en de rechtsstaat?

032

Wat betekenen Europeanisering en globalisering voor de democratie en de rechtsstaat?

Beschrijving

De democratische rechtsstaat staat onder grote druk als gevolg van processen van Europeanisering en mondialisering. Democratische instituties zijn vanouds op lokaal en op nationaal niveau georganiseerd, terwijl de grote economische, ecologische en sociale vraagstukken van onze tijd, zoals klimaatverandering, migratie, cyberoorlog of financiële crises, steeds vaker op Europese of mondiale schaal aangepakt en gereguleerd worden. Bij deze natie-overstijgende multi-level governance en regulering verliest de natiestaat vaak aan soevereiniteit. Er wordt gesproken van een groeiende kloof tussen politici en burgers, zowel binnen landen als op Europees en mondiaal vlak.
Wat voor invloed heeft deze verandering in maatschappelijke ordening op de democratieën en rechtsordes zoals we die kennen? Wat gebeurt er met de normen en waarden die aan deze systemen ten grondslag liggen? Wat voor nieuwe vormen van governance ontstaan er die natie-overstijgende uitdagingen beter kunnen reguleren?

Verbindend karakter

Deze ontwikkelingen roepen zowel verklarende als normatieve en ontwerpvragen op: Welke vormen van global governance zien we ontstaan en in hoeverre zijn deze legitiem en effectief? Hoe garanderen we op een duurzame wijze de legitimiteit en vitaliteit van onze democratische rechtsstaat in een globaliserende economie, en welke instituties zijn daarvoor nodig? Hoe geven we in een steeds sterker vervlochten mondiale samenleving vorm en inhoud aan natie-overstijgende besluitvorming, regulering en bestuur, en houden we tegelijkertijd aandacht voor noodzakelijk maatschappelijk draagvlak? Hoe kunnen we het democratische karakter en de slagvaardigheid van Europese en internationale instituties verbeteren? Welke ruimte blijft er over voor het primaat van de nationale wetgever en de nationale democratie? Het vraagstuk van multi-level governance kan zowel worden onderzocht vanuit het perspectief van burgers en natiestaten als vanuit internationale rechtsordes. Het vraagt om een interdisciplinaire aanpak vanuit rechtsgeleerdheid, bestuurskunde, politicologie, geschiedenis, Europese studies en internationale betrekkingen.