Hoe kunnen we beter anticiperen op de invloed van nieuwe technologie op de mens en maatschappij, en de invloed van bestaande technologie beter begrijpen en beoordelen?

107

Hoe kunnen we beter anticiperen op de invloed van nieuwe technologie op de mens en maatschappij, en de invloed van bestaande technologie beter begrijpen en beoordelen?

Beschrijving

Technologische ontwikkelingen gaan steeds sneller en hebben steeds meer invloed op het menselijk bestaan. Daardoor komen soms centrale maatschappelijke en ethische waarden onder druk te staan, zoals zorg voor het milieu, respect voor privacy en veiligheid, autonomie, aandacht en concentratie, en de kwaliteit van sociale relaties. Nieuwe technologieën roepen vragen op ten aanzien van privacy, de kwaliteit van leven, de mogelijkheid dat superintelligente robots de mens overbodig maken en de vraag wie er aansprakelijk is als een zelfrijdende auto een verkeerde beslissing neemt.
De vraag richt zich op drie verschillende aspecten. Op de eerste plaats gaat het over hoe we anticiperen op de maatschappelijke impact van toekomstige technologie. Dit richt zich zowel op de eigenschappen van de technologie zelf en het proces van technologieontwikkeling, als op het gebruik van technologie. Daarnaast is het van belang om te leren begrijpen wat de maatschappelijke impact is van bestaande technologie. Tot slot moeten we deze maatschappelijke impact leren beoordelen. De anticipatie en beschrijving van de invloed van technologie op de mens en maatschappij kunnen input geven voor deze normatieve en ethische beoordeling ervan.

Verbindend karakter

Deze vraag brengt historische, filosofische, sociologische of juridische onderzoeken in verbinding met technologische onderzoekers, ontwerpers en ingenieurs. De beschrijving en normering van de invloed van technologie op de samenleving kan input geven voor beleid, de bedrijfsvoering van technologische bedrijven en de werkwijze van technologische onderzoekers of ingenieurs. Methodologische vragen, zoals hoe de impact van technologie het beste in kaart te brengen, zullen invulling geven aan de evaluerende vragen over de gewenste impact. Het gebruik van serious games bijvoorbeeld is een interessante methode om geanticipeerde technologieverandering en daarmee gepaarde maatschappelijke impact te simuleren. Veel vragen hebben een normerend karakter en vergen ethisch onderzoek. Medische of zorgtechnologieën bijvoorbeeld roepen vaak vragen op over verantwoordelijkheid. Wanneer de norm al gesteld is ligt de vraag bij het ontwerp van technologieën die juist de gewenste impact bereiken. Vervolgens zullen deze vragen input geven voor het ontwerpen van wetgeving en/of beleid om de gestelde normen in brede zin zo goed mogelijk te waarborgen. Bij vragen van toegepaste aard zullen de antwoorden vrij direct gebruikt kunnen worden om richting te geven aan innovatieprocessen. Om deze antwoorden te kunnen vinden, moeten eerst ook veel fundamentele onderzoeksvragen over de relatie tussen mens en technologie worden geadresseerd.